Son zamanlarda yaklaşan çok önemli bir sınavınız mı var? Sırf bu yüzden geceleri uyuyamıyor musunuz? Bir olayla fiziksel, ruhsal veya psikolojik olarak başa çıkamama durumuna stres deriz. Peki neden stres yaparız? Önemli bir sınav için, hoşlandığımız kişiye duygularımızı söyleyeceğimiz zaman ya da birisiyle tartıştığımız zaman.
Gerçekten Stres Yaptığımızı Nasıl Anlarız?
Bazen günlük hayatta o kadar çok stres yaparız ki ne konuda stres yaptığımızı ya da stres yaptığımızı anlamayız. Bu konuda en iyi cevabı bize kendi vücudumuz verir. Uyku sorunları yaşamak, uzun süreli geçmeyen baş ağrıları, göğüs ağrısı, kas ağrıları ve gerginliği, enfeksiyonlara karşı daha hassas gibi etkiler aslında vücudumuzun strese karşı verdiği bazı tepkilerdir.
Stresi yönetmek
Hem sağlığımızı birçok anlamda tehdit edip hem de günlük yaşamımızı bu kadar zorlaştıran stresi en doğru şekilde yönetmemiz gerekmektedir peki bunu nasıl yapabiliriz? Her şeyden önce sorunun ana kaynağını belirlememiz gerekmektedir yani bize strese sokan bu şey nedir? Bunun önüne geçebilir miyim? Kaçınılması mümkün olmayanlar stres unsularıyla nasıl başa çıkabilirim? Genel olarak stresi nasıl daha kolay yönetebileceğimiz üzerine bazı önerilerim var:
- Egzersiz yapmak: Egzersiz beyin damarlarımızı sağlamlaştırarak, beynimizin, kalbimizin, kan damarlarımızın daha sağlıklı olmasına yardımcı olacaktır bu durum nörojenezi arttırarak yeni sinir hücreleri arttırmamıza sebep olacaktır. Tabii düzenli ve planlı yapılması en önemlisidir.
- Kendimize vakit ayırmak: kendi hayatımdan örnek vermek gerekirse çok fazla stres yaptığım zamanlarda en sevdiğim diziyi izlerim ya da kitap okurum yani kendime bir konfor alanı yaratırım, bu “konfor alanı” kişiden kişiye değişebilir sizin için bu doğada yürüyüş yapmak alışveriş yapmak veya bir spor müsabakasını takip etmek olabilir.
- Doğru zaman yönetimi: Bu madde aslında çok önemlidir çünkü eğer gününüzü doğru planlarsanız hiçbir şekilde sorumluluklarınızı ertelemez, yapmanız gereken işleri doğru ve size verilen zamanında yapar bunun sonucunda da kendinizi yoğun bir baskı altında hissetmesiniz.
- Gülümsemek: Kendinizi mutlu hissetmesiniz bile sürekli gülümseyi deneyin beynimiz bir süre sonra mutlu olduğumuza kendini inandırır.
- Kaliteli bir uyku: Eğer düzenli uyumuyorsanız – kaldı ki rüyalarımızı detaylı bir şekilde hatırlamak bunun önemli bir belirtisidir- stres seviyeniz normalden çok daha fazla olur bu yüzden düzenli ve kaliteli bir uyku stresle başa çıkmada çok önemlidir.
Gerçekten stresi yönetmek zorunda mıyız?
Yazının en başından itibaren size sürekli stresle mücadele etmek gerektiğini onun sağlığımızı riske attığından bahsettim. Peki gerçekten stresi yönetmek, stresle başa çıkmak zorunda mıyız? Ünlü Kelly McGonigal’ın bu konuda 2013 yılında yaptığı harika bir TEDx konuşmasında şöyle diyor: “Stresin sizin için kötü olduğuna inanmak Amerika’da geçen senenin (2012) 15. en büyük ölüm sebebi deri kanseri/ HIV / AIDS, cinayetlerden çok daha fazla insan öldürüyor. Stres hakkındaki düşüncelerimizi değiştirdiğimizde vücudunuzun strese karşı olan tepkilerini de azaltırsınız. Harvard üniversitesindeki araştırmalara katılan söylenen şey sosyal stres testine girmeden önce strese verdikleri tepkileri faydalı olduğuna düşünmeleri öğretildi. Hızla çarpan kalbiniz sizi harekete hazırlıyor, daha hızlı nefes alıyorsanız bu problem değil beyninize daha fazla oksijen gidiyor anlamına gelir, strese verdikleri tepkileri faydalı olarak görmeyi öğrenen denekler daha az strese girdi, daha az endişelendi, kendilerine daha çok güvendiler. Beni en çok etkileyen kısım strese verdikleri fiziksel tepkilerin değişimiydi. Tipik stres tepkisi olarak kalp atışlarımız hızlanır kan damarlarımız daralır bu da kronik olarak stresin kalp damar rahatsızlıklarıyla ilişkilendirilmesinin biridir sürekli bu şekilde olması sağlıklı değildir fakat çalışmada denekler stres tepkilerini faydalı olarak gördüklerinde kan damaların rahatladığı görülmüştür evet kalp hala hızlı çarpıyordur fakat damarlarımızın durumu çok daha sağlıklıdır aslında keyifli ve cesaret anlarımıza çok benzer.”
Sonuç olarak, stresin hayatımızda gerçekten kötü ve olumsuz etkileri olabilir ve bundan kurtulmak için birçok şey deneyebiliriz fakat belki de “baş düşmanımız” olan strese karşı olan bakış açımızı değiştirip onu dostumuz haline getirebiliriz.
Hazırlayan: Taylan Benvanü
www.sinirbilim.org/stresle-mucadele-edememek/
