Birleşik Krallık (UK), gelecekteki pandemilere yol açabilecek patojenleri önceliklendirmek amacıyla güncellenmiş bir “Tehdit Listesi” yayınladı. Bu liste, halk sağlığı uzmanları, virologlar ve epidemiyologlar tarafından hazırlandı ve yüksek bulaşıcılık, ölüm oranı ve antimikrobiyal direnç kriterlerine göre belirlendi & İngiltere Sağlık Güvenlik Ajansı (UKHSA)
Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı (UKHSA), iklim değişikliği, antimikrobiyal direnç ve zoonotik geçişler nedeniyle risk oluşturabilecek 24 patojen ailesini önceliklendirdi. İşte kritik patojenler ve bilinmesi gerekenler:
- Yüksek Pandemi Potansiyeli Taşıyan Viral Tehditler
- Coronaviridae (SARS-CoV-2, MERS-CoV, SARS-CoV-3 adayları)
- Risk: Solunum yoluyla hızlı yayılım, yüksek mutasyon kapasitesi.
- UKHSA Vurgusu: mRNA aşı platformlarının geliştirilmesi acil hedef.
- Paramyxoviridae (Nipah, Measles-benzeri yeni virüsler)
- Risk: “Covid’den daha ölümcül” (Prof. Woolhouse). Çocuklar için yüksek risk, lockdown’larla kontrol edilemez bulaş.
- Önlem: Üniversal paramyxovirüs aşısı araştırmaları.
- Orthomyxoviridae (Kuş Gribi: H5N1, H7N9)
- Risk: %60 mortalite (H5N1), iklim değişikliğiyle artan kümes hayvanı teması.
- UKHSA Stratejisi: Kanatlı aşılaması ve insan aşı stokları.
- Filoviridae (Ebola, Marburg)
- Risk: Vücut sıvılarıyla bulaş, %90’a varan ölüm oranı.
- Güncel Gelişme: rVSV-ZEBOV aşısı stoklanıyor.
- İklim Değişikliğiyle Artan Vektörel Hastalıklar
- Flaviviridae (Dang, Zika, Batı Nil Virüsü)
- Risk: Aedes sivrisineklerinin Avrupa’ya yayılımı, nörotropik etkiler.
- UKHSA Uyarısı: Vektör kontrolü ve Dang aşısı (Dengvaxia) erişimi.
- Togaviridae (Chikungunya)
- Risk: Kronik eklem ağrıları, iklimle artan vektör popülasyonu.
- Antibiyotik Dirençli Bakteriler
- Enterobacteriaceae (E. coli, Yersinia pestis/Veba)
- Risk: Karbapenem direnci, sepsis riski.
- UKHSA Çözümü: Faj terapisi ve yeni antibiyotik AR-GE.
- Neisseria gonorrhoeae
- Risk: Tedavi seçeneklerinin tükenmesi, multidirençli suşlar.
- Nadir Ancak Ölümcül Patojenler
- Nairoviridae (Crimean-Kongo Kanamalı Ateşi)
- Risk: Kenelerle bulaş, %30 mortalite.
- Türkiye Bağlantısı: Endemik bölgelerde (Kuzey Anadolu) sürveyans.
- Henipavirüsler (Nipah, Hendra)
- Risk: Nörolojik tutulum, yarasa kaynaklı zoonoz.
UKHSA’nın 5 Temel Stratejisi
- Erken Uyarı: Yapay zeka ile patojen tarama.
- Aşı AR-GE: mRNA ve vektör tabanlı platformlar.
- Zoonotik Köprüler: “One Health” yaklaşımıyla hayvan-insan arayüzü izleme.
- İklim Adaptasyonu: Sivrisinek kontrolü ve tropikal hastalık ağları.
- Antimikrobiyal Direnç: Antibiyotik kullanım politikaları.
Sağlık Profesyonelleri İçin Kritik Çıkarımlar
- Tanı: Multiplex PCR panelleri ile hızlı patojen identifikasyonu.
- Klinik Protokoller: Ebola/Nipah için izolasyon odaları, H5N1’de oseltamivir erken başlangıç.
- Toplum Bilinci: Zoonotik geçişler (ör. çiğ süt tüketimi, vahşi hayvan teması) konusunda eğitim.
