Nadir görülen genetik hastalıkların tedavisinde kaydedilen her ilerleme, tıp ve bilim adına atılmış büyük bir adımdır. Bugün, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından yapılan kritik bir onay kararı, özellikle yıkıcı bir nöromüsküler hastalık olan Spinal Musküler Atrofi (SMA) ile yaşayan hastalar ve aileleri için bir dönüm noktasına işaret ediyor. Tek seferlik uygulanan bu gen terapisi, SMA’nın altında yatan genetik nedeni doğrudan hedef alarak, geleceğe dair umutları artırıyor. Bu gelişme, gen terapilerinin hızla olgunlaşan potansiyelini bir kez daha gözler önüne sermektedir.
FDA Approves Gene Therapy for Treatment of Spinal Muscular Atrophy
ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Spinal Musküler Atrofi (SMA) tedavisi için ilk gen terapisi olan Zolgensma’yı (onasemnogene abeparvovec-xioi) onayladı. Bu onay, 2 yaşından küçük, SMA’nın en şiddetli formu olan Tip 1 SMA‘lı hastalar dahil olmak üzere, klinik olarak en yaygın SMA tipi olan Bi-allelik SMN1 mutasyonu taşıyan pediyatrik hastaların tedavisine yöneliktir.
Tedavinin Özelliği
Zolgensma, hastalığın ilerlemesini durdurmak amacıyla tek doz olarak damar içine (intravenöz) uygulanan bir gen terapisidir. SMA, hayatta kalma motor nöron 1 (SMN1) genindeki mutasyon veya kayıplardan kaynaklanır ve vücudun motor nöronları için kritik öneme sahip olan SMN (Survival Motor Neuron) proteininin yetersiz üretimine yol açar. Motor nöronların kaybı ise solunum ve yürüme gibi temel kas fonksiyonlarında zayıflamaya ve sonuçta ciddi sakatlığa yol açar.
Zolgensma, işlevsel bir SMN1 geni kopyasını motor nöronlara ulaştırmak için bir viral vektör kullanır. Bu sayede, hastanın kendi SMN1 geni eksik olsa bile, SMN proteini üretimine olanak tanır ve böylece hastalığın altında yatan genetik nedeni hedef alır.
Klinik Veriler ve Güvenlik
FDA’nın onayı, AVXS-101-CL-101 ve STRIVE olmak üzere iki ayrı klinik çalışmanın verilerine dayanmaktadır.
AVXS-101-CL-101 (Faz 1): Bu çalışmaya katılan 21 hastanın tümü, çalışmanın sonunda (yaklaşık 20 aylık yaş) mekanik ventilasyon gereksinimi olmadan hayatta kalmıştır. Ayrıca, bu hastaların bazıları, Tip 1 SMA hastalarında nadiren görülen bir başarı olan, desteksiz oturma gibi motor gelişim kilometre taşlarına ulaşmıştır.
STRIVE (Faz 3): Onay, semptomatik Tip 1 SMA hastalarında yapılan bu deneme ile desteklenmiştir.
Tedavinin en sık görülen yan etkileri arasında karaciğer enzimlerinde yükselme ve kusma yer almaktadır. FDA, tedavinin karaciğer hasarı riskini taşıması nedeniyle, hastaların tedavi öncesinde ve sonrasında karaciğer fonksiyonlarını izlemek için kan testleri yapılması gerektiğini vurgulamıştır. Ayrıca, tedavi sonrasında kısa süreliğine bir kortikosteroid rejimi uygulanması gerekmektedir.
FDA’nın Biyolojik Değerlendirme ve Araştırma Merkezi (CBER) Direktörü Peter Marks, M.D., Ph.D., bu gen terapisinin onayının, nadir hastalıkların tedavisinde yeni bir çığır açma potansiyeli taşıyan önemli bir ilerleme olduğunu belirtmiştir.
