Siyanür maruziyetinde neler yapılmalı, neler yapılmamalı?
Solunum Derneği TÜSAD, Erzincan’ın İliç ilçesinde altın madeninde meydana gelen ve halen mahsur kalan 9 madencinin kurtarılmaya çalışıldığı toprak kayması ile gündeme gelen siyanür tehlikesine için bilgilendirme yaptı. Siyanür sızıntılarının çevre ve insan sağlığı için büyük tehdit oluşturduğu uyarısında bulunan TÜSAD Mesleki Akciğer Hastalıkları Çalışma Grubu, kimyasal madde karışan toprak kütlesinin Fırat Nehri’ne ulaşmasının önlenmesi gerektiğini vurguladı ve siyanüre maruz kalanlar açısından acil önlemler hakkında bilgi verdi.
Erzincan’ın İliç ilçesinde altın madeninde meydana gelen toprak kayması sonucunda halen göçük altında kalan 9 işçinin kurtarılma çalışmaları devam ederken, bölge halkını tehdit eden sağlık ve çevresel faktörler de gündeme geldi. Bölgeden ilk gelen bilgilere göre yaklaşık 200 metre yüksekliğe sahip bir yamaç boyunca 10 milyon metreküp toprağın 800 metre kadar hareket ederek çökmesi, dikkatleri siyanür tehlikesine topladı. Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD) Mesleki Akciğer Hastalıkları Çalışma Grubu, konuyla ilgili bir uyarı notu yayınlayarak, başta siyanür olmak üzere birçok kimyasal madde içeren kütlenin Fırat Nehri’ne ulaşmasının önlenmesi için gerekli yalıtım çalışmalarının bir an evvel başlatılması gerektiğini belirterek, tehlikeli bir madde olan siyanür maruziyeti durumunda da alınması gereken acil önlemleri sıraladı.
TÜSAD Mesleki Akciğer Hastalıkları Çalışma Grubu’nun açıklaması hakkında bilgi veren Dr. Melike Yüksel Yavuz, kayıp madencilere bir an evvel ulaşılmasını ümit ettiklerini belirterek, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:
- Siyanür sızıntıları çevre ve insan sağlığı açısından büyük tehdit oluşturur. Bu sızıntılar büyük ölçekte balık ölümlerine, içme suyu kaynaklarının kirlenmesine ve tarım arazilerinin zarar görmesine neden olur. Siyanüre maruziyet içme suları, gıdalar ve cilt yoluyla gerçekleşir. İnhalasyon (solunum) yoluyla maruziyet ise özellikle kapalı alanlarda kimyasal boğucu gazın etki etmesi şeklinde olur. Nüfusun yaklaşık yüzde 60’ı tarafından fark edilebilen acıbadem kokusu hissedebilir.
- İnhalasyondan bir dakika sonra ve yutulmasından birkaç dakika içinde belirtiler ortaya çıkar. Erken bulgular nörolojik bulgular baş ağrısı, baş dönmesi, konfüzyon ve midriyazistir. Bunlar doku hipoksisinden kaynaklanır ve bilinç değişikliğine doğru ilerledikçe nöbetler ve koma gelişebilir. Erken solunum ve kardiyovasküler bulgular arasında taşipne ve taşikardi yer alır, ilerleyen durumlarda apne, hipotansiyon ve kardiyak aritmi oluşabilir. Siyanür zehirlenmesinde hipotansiyon ve bradikardi yaygındır. Doku hipoksisine rağmen hastanın derisinin normal veya hafif kül rengi bir görünüm alabilir, siyanür zehirlenmesi olan hastalar siyanotik olmayacak ancak kan dolaşımındaki fazla oksijen nedeniyle kiraz kırmızısı bir renge sahip olurlar.
- Siyanür zehirlenmesi tedavisi hastane ortamında veya eğitimli acil durum personeli tarafından spesifik panzehirlerle ve destekleyici tıbbi bakımla yapılması gerekir. Acil durumda mağdurların mümkün olan en kısa sürede tıbbi tedaviye başvurmaları çok önemli. Siyanürü yutmuş biri görüldüğü takdirde onu kesinlikle kusturmaya çalışmayın ve müdahaleyi uzmanlara bırakın.
- Siyanürün salındığı bölgeden uzaklaşın ve temiz hava soluyun. Acil sağlık yardımını çağırın.
- Siyanür salınımı açık havadaysa içeriye gidin ve bir yere sığının. Kirliliğin içeriye girmediğinden emin olmak için pencerelerin kapalı olduğundan ve havalandırma sistemlerinin kapatıldığından emin olun. Eğer içeriye giremiyorsanız siyanürün salındığı alanı terk edin.
- Siyanür salınımı iç mekândaysa binadan çıkın.
- Siyanürü hemen vücudunuzdan uzaklaştırın. Giysilerin, mücevher ve aksesuarların tüm katlarını çıkarmak, sıvıyı kurutmak ve duş almak, siyanürün vücudunuzdan atılmasının en iyi yöntemidir.
- Giysileri başınızın üzerine çekmekten kaçının. Giysilerinizi başınızın üzerine çekmeniz gerekiyorsa, gözlerinizi ve ağzınızı kapatın ve siyanürün gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza kaçmaması için nefesinizi tutun. Eşyaları belirlenmiş bir alana, tercihen plastik bir torbaya yerleştirin.
- Kontakt lens kullanıyorsanız çıkarın ve giysinizin yanına koyun ve tekrar takmayın.
- Katı siyanürle kirlenmişse bu adımı atlayın ve vücudunuzu bir sonraki maddede anlatıldığı gibi yıkayın. Aksi takdirde, başınız ve saçınızdan başlayarak yüzünüz, elleriniz, vücudunuz, kollarınız, bacaklarınız ve ayaklarınızdan başlayarak vücudunuzun sıvı hissettiğiniz her yerini temizlemek için ayrı, kuru, temiz bezler veya kâğıt havlular kullanın.
- Cildinizi 10 saniye boyunca kurulayın, ardından cildinizde veya saçınızda sıvı görebileceğiniz veya hissedebileceğiniz yerleri 10 saniye boyunca ovalayın. Kullanılmış eşyaları yere bırakarak, temiz, kuru bezler veya kâğıt havlularla kurulamaya ve ovalamaya devam edin. Üzerinizde sıvı hissetmeye devam ederseniz işlemi birkaç kez tekrarlayın. Vücudunuzun her bölgesi için ve işlemi her tekrarladığınızda ayrı bir temiz bez veya kâğıt havlu kullanın.
- Önce saçınızı, yüzünüzü ve ellerinizi, ardından vücudunuzun geri kalanını yıkayın. Koltuk altları ve kasıklar dâhil olmak üzere başınızdan ayaklarınıza kadar ılık su ve yumuşak sabun (varsa) ile yaklaşık 90 saniye boyunca yıkayın. Bir dakika boyunca sabunlu su kullanın ve ardından 30 saniye boyunca sade suyla durulayın. Suyun gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza kaçmasına izin vermemeye çalışın. Fırçalamadan kaçının.
- Gözleriniz yanıyorsa veya normal göremiyorsanız gözlerinizi 10-15 dakika ılık suyla yıkayın. Göz damlası kullanmayın.
- Yüzünüzü kurulayın, ardından başınızı geriye doğru eğin ve saçınızı kurulayın ve ardından vücudunuzu kurulayın. Suyu emecek herhangi bir şey kullanın. Kullanılmış eşyaları yere bırakın. Hipotermiyi önlemek için mevcut temiz kıyafetleri giyin. Bu özellikle hava soğuksa önemlidir.
- Acil müdahale hizmetleri mevcutsa, kullanılmış eşyaları yere bırakın ve yerlerini acil durum personeline bildirin. Kullanılmış eşyalardan mümkün olduğunca uzaklaşın. Sıvının sızmasına izin vermeyecek su geçirmez veya ağır eldivenler giyin. Giysileriniz de dâhil olmak üzere yerdeki tüm kullanılmış eşyaları toplayın ve plastik bir torbaya koyun. Eldivenleri çıkarın ve plastik torbaya koyun. Plastik torbayı kapatın ve ikinci bir plastik torbaya koyun. İkinci torbayı da kapatın.
- Torbaları normal çöp kutusuna atmayın. Torbaları başkalarının rahatsız edemeyeceği ve siyanürle temas edemeyeceği bir yere yerleştirin. Alınacak çantaların yerini yerel yetkililere bildirin.
