Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) tarafından 6 Ekim tarihinde Dünya İmalat Üretimi Temmuz 2020 dönem raporu yayınlanmıştır. Raporda küresel üretimde büyüme, Covid-19’un tetiklediği ekonomik bozulmaların ardından istikrar görüntüsü vermeye ve yukarı yönlü bir trend göstermeye başlamıştır. Çin’deki son üretim verileri, salgın öncesiyle benzer büyüme oranlarına işaret ederken, diğer ülkeler daha yavaş bir hızda toparlanma eğilimi göstermiştir. Covid-19’un etkisiyle Ocak ayındaki üretim düşüşünün ardından Çin ekonomisi hızla toparlanmış ve Haziran ayında kriz öncesi üretim seviyesini de aşmıştır. Covid-19’un Latin Amerika ve Kuzey Amerika, Avrupa ve Doğu Asya gibi sanayileşmiş ülkelerdeki etkisi Mart ayından itibaren görülmüş ve en düşük üretim Nisan ayında gerçekleşmiştir.
Rapora göre Covid-19 pandemi süresince bilgisayar, elektronik ve optik ürünler, gözlemlenen tüm ülke gruplarında üretim artışı gösteren tek ürün grubu olmuştur. Ayrıca, elektrikli ekipman, kimyasal ve farmasötik ürünler diğer gruplara göre nispeten daha düşük kayıplar göstermiştir.
Covid-19 salgını nedeniyle şiddetli düşüşün ardından küresel üretimdeki toparlanma artış trendine girmeye başlamıştır. Türkiye’nin toplam üretim trendi ise UNIDO’nun 2005 yılını baz yıl olarak aldığı mevsimsel etkilerden arındırılmış temel endeksine göre Şekil 1 üzerinde 2005 yılından 2020 yılının ilk 7 ayına kadar karşılaştırmalı olarak verilmiştir.
Şekil 1: Türkiye’nin Üretim Sektörleri Toplam Endeks Trendi, 2005-2020
Kaynak: UNIDO verilerinden tarafımca analiz edilmiştir.
Şekil 1’de görüleceği üzere üretim artışlarında 2020 yılı trendinin artış göstererek 2019 yılı trendine yaklaşmakta olduğu görülmektedir. Ancak bütün zaman zemin serileri içerisinde üretimdeki en yüksek artış trendinin 2017 yılında olduğu gözlemlenmiştir.
Türkiye’nin üretim sektörleri trendini daha yakından görmek adına 2020 yılı için aylara göre toplam üretim trendi UNIDO’nun 2005 yılını baz yıl olarak aldığı mevsimsel etkilerden arındırılmış temel endeksine göre ise Şekil 2 üzerinde verilmiştir. Şekil 2’ye göre Türkiye’de üretim sektörlerinin 4. aydan sonra toparlanma seyrine girdiği, en yüksek endeks değeri gerçekleşmesinin ise 2020 yılının 7. ayında olduğu gözlemlenmiştir.
Şekil 2: Türkiye’nin Aylara Göre Üretim Sektörleri Toplam Endeks Trendi, 2020
Kaynak: UNIDO verilerinden tarafımca analiz edilmiştir.
Ürün gruplara göre üretim sektörlerindeki trendler ise 2020 yılının 3. ayından 7. ayına kadar (bu ay dahil) Tablo 1’de verilmiştir. Tablo 1’deki en sağ sütunda bar grafikteki kırmızı blok, ilgili aydaki en yüksek endeks değerini göstermektedir. Tablo 1’e göre öne çıkan bulgular şöyledir:
- Bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerin 7. aydaki üretim endeksi değeri bütün üretim sektörleri içerisinde en yüksek endeks değerine sahiptir. Bu ürün grubunda 4. ayda kaydedilen en düşük endeks değerinden sonra endeks değeri 5, 6 ve 7. aylarda sürekli yükseliş trendi göstererek 7. ayda en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
- Genel olarak istikrarlı bir seyir izleyen içecek ürün gruplarının 3. aydan itibaren yükseliş trendi gösterdiği, 7. ayda ise en yüksek seviyesine ulaştığı görülmektedir. İçecek ürün grubu, bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerden sonra en yüksek endeks değerine sahip 2. ürün grubu olmuştur.
- İstikrarsız bir seyir izleyen gıda ürünlerindeki üretim trendinin en yüksek olduğu ay 3. ay iken, en düşük olduğu ay 5. aydır.
- Tekstil ürünlerinde en düşük üretim endeks değerinin kaydedildiği 4. aydan sonra istikrarlı artış trendi gözlenmiştir. Yedinci ayda ise bu ürün grubunun endeks değerinin en yüksek seviyeye ulaştığı görülmüştür.
- Genel olarak grafiklerde kırmızı bloklara bakıldığında ürün gruplarında en yüksek endeks değerlerine 7. ayda ulaşıldığı görülmektedir.
Tablo 1: Türkiye’deki Ürün Gruplarının Aylara Göre Üretim Endeks Değerleri, 2020
Kaynak: UNIDO verilerinden tarafımca analiz edilmiştir.
Faydalı olması ve farkındalık oluşturması dileğiyle.
Bilimle ve teknolojiyle kalınız.
Tevfik Bulut
https://tevfikbulut.net/
Sosyal Araştırma Yöntemleri Bilim Uzmanı
& Sanayi ve Teknoloji Uzmanı
Not: Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz veya kopyalanamaz.
Note: It can not be cited or copied without referencing.
Yararlanılan Kaynaklar
- United Nations Industrial Development Organization (UNIDO), World Manufacturing Production in July 2020. https://stat.unido.org/content/publications/world-manufacturing-production-in-july-2020.
- United Nations Industrial Development Organization (UNIDO). Database: https://stat.unido.org/database/Monthly%20IIP.
