Ülkemizde ilaç fiyatlarının düşük kaldığı, bazı ilaçların piyasada bulunamadığı üzerine önemli tartışmalar son günlerde yapılmaktadır.
Ülkemizde kullanımda olan ilaçların büyük çoğunluğunun fiyatı Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmekte ,açıklanan tavan fiyatın üzerinde bir fiyat uygulanması yasal olarak mümkün olmamaktadır.
Fiyatlandırmada dış referans sistemi denilen yöntem uygulanmakta ve Türkiye kendisine Yunanistan ,İtalya, İspanya ,Fransa ve Portekiz’i referans ülkeler olarak izlemektedir. Bir ilacın bu ülkeler içindeki en düşük Avro fiyatı referans Avro olarak alınmakta , bu referans ülkemizde eşdeğer yok ise % 100 ,eşdeğer var ise % 60 olarak uygulanmaktadır.
Sağlık Bakanlığı belirlenen Avro fiyatlarının TL ye çevriminde her yılın şubat ayından geçerli Dönemsel Avro Değeri adıyla bir çevrim kuru açıklamaktadır. Dönemsel Avro kuru bir önceki yılın Merkez Bankası Avro döviz TL satış kuru ortalamasının % 60’ı olarak açıklanmaktadır. Özel durumlar nedeniyle bazı yıllarda bu oranında altında açıklanabilmektedir.
2022 şubat ayında açıklanan çevrim kuru 6,29 TL olup 2021 yılının Avro Döviz satış kuru ortalamasının % 60 ‘ıdır.
Yılın başında açıklanan 6,29 TL yenisi açıklanıncaya kadar geçerli olup bir ara formül bulunmaz ise 2023 şubat ayına kadar geçerli olacaktır.
Açıklanmış bu rakama karşın Mayıs ayı bitiminde güncel Avro kuru 17,55 TL dir. İlaç fiyatlandırırken Güncel / sabitlenmiş ( 17,55 / 6,29 ) arasındaki makas – % 64 oranına ulaşmıştır.
İlave olarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafında ise düşük fiyatlı bazı ilaçlar ıskonto vermez iken fiyatının yüksekliğiyle ve eşdeğer bulunup / bulunmama durumlarıyla bağlantılı olarak % 10-18-28-41 ıskontolar verilmektedir.
Bir örnek üzerinden eşdeğeri olan bir referans ilacın fiyatını ele alırsak ( en düşük fiyatın 100 Avro olduğu kabulüyle)
| Birim | ||
| En düşük referans Ülke fiyatı | Avro | 100 |
| Türkiye referans /eşdeğer ilaç | Avro | 60 |
| İlaç fiyatlandırmasında kullanılan çevrim kuru 2022 | TL | 6,29 |
| Türkiye firma çıkış fiyatı | TL | 377,40 |
| Sosyal Güvenlik kurumu Iskonto | % | 28 |
| Firma net çıkış fiyatı | TL | 271,72 |
| Güncel 17,55 TL kurdan En düşük referans ülkenin TL fiyatı | TL | 1.755,00 |
| Türkiye net çıkış fiyatının en düşük referans ülke fiyatına oranı | % | 15,4 |
Ülkemizde kullanımda olan bir eşdeğer ve bunun referansı olan ilacın TL fiyatı referans ülkelerin en düşük fiyatının % 85 altındadır.
Durum ilaç tedarikçileri açısından sürdürülebilir değildir.
Ara bir çözümle 2023 de açıklanacak yeni kur beklenmeden Temmuz 2022 geçerli % 35 civarında bir ara iyileştirme veya 2023 kuru erkene çekilerek açıklanmalıdır.
İlaçların bulunabilirliği ve halk sağlığı açısından problemin çözümü çok önemlidir.
Dr. Ahmet Kemal KARDAN
