Son günlerde dişhekimlerinin botoks kullanımı ile ilgili Birliğimize gelen başvurular üzerine bilgilendirme yapma zorunluluğu doğmuştur.
Meslektaşlarımız, 1219. sayılı yasanın 29.maddesinde; “Diş tabibi, insan sağlığına ilişkin olarak, dişlerin, diş etlerinin ve bunlarla doğrudan bağlantılı olan ağız ve çene dokularının sağlığının korunması, hastalıklarının ve düzensizliklerinin teşhisi ve tedavisi ve rehabilite edilmesi ile ilgili her türlü mesleki faaliyeti icra etmeye yetkilidir.” şeklinde yer alan hüküm doğrultusunda dişhekimliği yetki alanında kalması koşuluyla herhangi bir eklem veya tedavi ile sınırlı olmaksızın, bilimsel bilgiye uygun olarak botulinum nörotoksini kullanma hak ve yetkisine sahiptir.
Konuyla ilgili TDB Hukuk Büromuzun değerlendirmesi aşağıdadır;
Bir kişinin dişhekimi olarak çalışabilmesinin şartları ile bu çalışmada yapabilecekleri yasayla belirlenir. 1219 sayılı Yasa’nın 30. maddesinde, ülkemizde dişhekimliği yapabilmek için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak ve dişhekimliği fakültesinden mezun olmak gerektiği belirtilmektedir.
Aynı Yasa’nın 29. maddesinde ise dişhekimlerinin yetkili oldukları alan ve bu alandaki yetki sınırı tanımlanmıştır. Buna göre; “Diş tabibi, insan sağlığına ilişkin olarak, dişlerin, diş etlerinin ve bunlarla doğrudan bağlantılı olan ağız ve çene dokularının sağlığının korunması, hastalıklarının ve düzensizliklerinin teşhisi ve tedavisi ve rehabilite edilmesi ile ilgili her türlü mesleki faaliyeti icra etmeye yetkilidir.”
Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik’te de dişhekimlerinin iş ve görev tanımı aşağıdaki gibidir:
“Diş tabibi ve uzman diş tabibi
a) Diş tabipliği ve uzmanlık eğitimi sırasında kazanmış olduğu bilgi, beceri ve tutum çerçevesinde, tıbbi ilke ve yöntemleri uygulayarak birey ve toplumu sağlık sorunlarından, hastalıklardan ve yaralanmalardan koruyucu tedbirleri alır, tanı, tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları yapar ve olası komplikasyonların önlenmesi için çalışır. Bu komplikasyonlarda uygun müdahaleyi yapar ve/veya sevk eder.
b) Dişlerin, diş etlerinin ve bunlarla doğrudan bağlantılı olan ağız ve çene dokularının sağlığının korunmasına yönelik önleyici ve koruyucu tabiplik çalışmalarına katılır, bu konuda eğitimler düzenler ve uygular.
c) Dişlerin, diş etlerinin ve bunlarla doğrudan bağlantılı olan ağız ve çene dokularının hastalıklarının ve düzensizliklerinin teşhis ve tedavisinin uzman diş tabibinin müdahalesini gerektirdiği durumlarda hastaları ilgili uzman ve/veya merkeze sevk eder.
ç) Gerekli gördüğü durumlarda, diğer diş tabibi, uzman diş tabibi, tabip, uzman tabip, veya birimden konsültasyon ister. Konsültasyon istenen tabip veya diş tabibi bu isteğe icabet eder.
d) Birlikte çalıştığı diğer sağlık meslek mensupları tarafından gerçekleştirilen tıbbi bakım ve uygulamaları planlar, izler ve denetler.”
Bu kurallar uyarınca, ülkemizde dişhekimi olarak çalışma hak ve yetkisine sahip olan kişi, mesleki alanında genel olarak birey ve toplumu sağlık sorunlarından, hastalıklardan ve yaralanmalardan koruyucu tedbirleri almaya; insan sağlığına ilişkin olarak, dişlerin, diş etlerinin ve bunlarla doğrudan bağlantılı olan ağız ve çene dokularının sağlığının korunması, hastalıklarının ve düzensizliklerinin teşhisi ve tedavisi ve rehabilite edilmesi ile ilgili her türlü mesleki faaliyeti yerine getirmeye yetkilidir.
Yetki alanındaki mesleki faaliyeti yerine getirirken kullanılacak alet, cihaz, madde ve/veya yönteme ilişkin dişhekiminin sınırı kural olarak bilimsel kurallardır. Bir başka ifadeyle, herhangi bir ilaç veya maddenin dişhekimliğinde kullanılması veya kullanılmaması ağız ve diş sağlığının korunması, hastalıklarının ve düzensizliklerinin teşhisi, tedavisi ve rehabilite edilmesi için gerekli olup olmaması ve ilgili ilaç veya maddenin yaratabileceği komplikasyonların dişhekimi tarafından yönetilip yönetilemeyeceği ile ilgilidir.
Son zamanlarda pek çok alanda yaygın olarak kullanılmakta olan botoksun dişhekimliğinde kullanımı da bu çerçevede değerlendirilmelidir. Botulinum nörotoksini (botoks), sinirle kas arasındaki iletişimi bozarak kaslardaki kasılmayı önleyen; bu sayede bir takım rahatsızlıkların tedavisinde yardımcı olan tıbbi üründür. Terapötik amaçla perioral bölgede uygulanmaya başlayan botulinum toksini temporomandibular eklem rahatsızlıkları, bruksizm, görünür dişeti, masseter hipertrofisi, tükürük bezleri problemleri gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bu şekilde hem diğer tedavi yöntemlerine destek olması hem de güvenli ve etkili bir tedavi seçeneği olması gibi avantajlarından dolayı diş hekimlerinin son zamanlarda üzerinde durduğu alternatif bir tedavi yöntemi olarak önem kazanmış[1], kozmetik ve terapötik amaçlara yönelik olarak diş hekimliğinde de kendine yer bulmuştur.[2]
Sonuç olarak, dişhekimleri herhangi bir eklem veya tedavi ile sınırlı olmaksızın, bilimsel bilgiye uygun ve *dişhekimliği yetki alanında kalması* koşuluyla botulinum nörotoksini kullanma hak ve yetkisine sahiptir.
[1] Gökçe Soğancı, Filiz Yağcı, Atatürk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi, Cilt:26, Sayı: 2, Yıl: 2016, Sayfa: 358-365 (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/224228);
[2] Deniz ERDİL, Hamed FARSİANİ, Nilsun BAĞIŞ, Dental and Medical Journal, Vol 1, Issue 3, (2019) (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/842960)
